Adam Bodnar Podcast "Nie tylko o prawach człowieka‪"‬ Adam Bodnar

W Polsce mamy kilkadziesiąt tysięcy sołectw. Sołtysi wybierani są przez zebrania wiejskie i przez okres kadencji są swoistymi gospodarzami wsi. Pracę wykonują społecznie, choć na skutek niedawnych zmian ustawowych będą mieli dodatek emerytalny za swoją służbę. Praca sołtysa pokazuje na czym może polegać budowanie demokracji na najniższym szczeblu wspólnoty lokalnej. Decyzje o wybudowaniu boiska, świetlicy, placu zabaw są dla wielu osób często ważniejsze niż debaty, które się toczą na szczeblu ogólnokrajowym. Często problemem jest gdzie mieszkańcy mogą się w ogóle spotkać - jeśli we wsi nie ma remizy strażackiej czy świetlicy wiejskiej. Sołtys może także angażować współmieszkańców do różnych inicjatyw społecznych. Jeśli czuje potrzebę służby, to może stać się dla mieszkańców kimś wyjątkowym, osobą, która uczy aktywnego obywatelstwa. Natomiast zebranie wiejskie mogą być przeprowadzane w taki sposób, że nawet Parlament mógłby z nich czerpać wzory. Ważne jest także budowanie poprawnych relacji z wójtem, burmistrzem i lokalnymi radnymi - od tego zależy jakość zarządzania i rozwiązywania konkretnych problemów.

O demokracji na szczeblu sołectw rozmawiam z Michałem Nowakiem. Michał Nowak jest sołtysem wsi Radunica w gminie Pruszcz Gdański. Sołtysem jest od 8 lat. Założył także Stowarzyszenie Sołtysi Pomorza. Jest także mężem i ojcem dwójki dzieci. Zawodowo zajmuje się na dzień pracą na rzecz jednej z korporacji przy projektach inwestycyjnych. Pokazuje swoją postawą i zaangażowaniem, że Polskę można zmieniać nie tylko wielkimi hasłami, ale pieczołowitą i staranną służbą na rzecz innych, wykonywaną każdego dnia.

Partnerem podcastu jest Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska.

Walka ze zmianą klimatu to jedno z najważniejszych wyzwań dla współczesnego świata. Od sukcesu w tej walce zależy bezpieczeństwo ekologiczne nas i przyszłych pokoleń oraz przetrwanie naszej planety. Organizacje międzynarodowe, naukowcy, działacze społeczni, aktywiści i aktywistki od lat apelują, że z tym wyzwaniem trzeba się zmierzyć. Na szczeblu Unii Europejskiej podejmowane są różne inicjatywy polityczne i prawne. Sprawami dotyczącymi prawa do życia w czystym, zdrowym i zrównoważonym środowisku zajmują się sądy krajowe i międzynarodowe. Jednak czy obecny wysiłek jest wystarczający? Czy walka ze zmianą klimatu nie przegrywa z populizmem - odwoływaniem się przez polityków do naszych lęków, przyzwyczajeń i pokładów tożsamości, związanej np. z tradycją wydobywania węgla? Rodzą się pytania jak przekonać sceptyków, jak kształtować odpowiedzialne polityki publiczne i odchodzić od paliw kopalnych, jak ograniczyć spożycie mięsa i zmienić nawyki w zakresie korzystania ze środków transportu? Czy poradzi sobie z tym polskie społeczeństwo obywatelskie? Czy temat walki ze zmianą klimatu stanie się kluczowy w zbliżających się wyborach parlamentarnych? Czy potrafimy być solidarni wobec tych, którzy już teraz cierpią najbardziej, jako ofiary zatopień, powodzi, suszy i huraganów?

O tych kwestiach rozmawiam z mec. Zuzanną Rudzińską-Bluszcz, prezeską Fundacji Client Earth Polska. Jest to organizacja pozarządowa o zasięgu międzynarodowym, która koncentruje się na działaniach prawnych w zakresie ochrony środowiska oraz walki ze zmianą klimatu. Jednym ze sponsorów Client Earth jest zespół Coldplay. W dniach 17-21 kwietnia 2023 r. Fundacja Client Earth Polska zorganizowała Tydzień Klimatyczny - serię debat, dyskusji i spotkań poświęconych klimatowi. Pretekstem był przygotowany przez Fundację projekt ustawy o ochronie klimatu. Polska nie ma takiej ustawy, w odróżnieniu od wielu państw członkowskich UE.

Zuzanna Rudzińska-Bluszcz rozpoczynała swoją drogę zawodową w kancelarii Wardyński i Wspólnicy jako aplikantka adwokacka, a następnie adwokatka. Poznaliśmy się kiedy została prawniczką pro bono współpracującą z Programem Spraw Precedensowych w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. W 2015 r. dołączyła do mnie jako główna koordynatorka postępowań strategicznych w Biurze RPO. Z sukcesem zakończyła wiele spraw, reprezentowała Biuro RPO na arenie międzynarodowej (np. na forum organów traktatowych ONZ), a także podejmowała się innowacyjnych inicjatyw (jak np. walka z patostreamingiem). W 2021 r. była kandydatką na stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich. Uzyskała bardzo szerokie poparcie polskich NGOs i środowisk opozycji demokratycznej. Z powodów politycznych niestety nie została RPO, ale za to rozpoczęła pracę jako szefowa polskiego biura Client Earth Polska. W międzyczasie była także stypendystką Fundacji Baracka Obamy (Obama Fellow) oraz została laureatką licznych nagród i wyróżnień. Obecnie jest jednym z najważniejszych polskich i europejskich głosów mówiących o potrzebie ochrony klimatu.

Partnerem podcastu jest Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska.

Kiedy zbliżają się wybory, słyszymy, że będą obserwowane przez OBWE (Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie). Czasami media odnotowują informacje o raportach OBWE dotyczących np. wyborów na Węgrzech, w Gruzji, USA, Kazachstanie czy Armenii. Dowiadujemy się czy wybory były przeprowadzone prawidłowo, czy doszło do nieprawidłowości, czy były uczciwe dla konkurentów politycznych? Ale czy rzeczywiście jesteśmy świadomi jak skomplikowany jest to proces: w jaki sposób OBWE przeprowadza misje obserwacyjne, kim są obserwatorzy OBWE, jak są rekrutowani i przygotowywani do misji, ile osób liczą misje, czy współpracują z lokalnymi obserwatorami, jaka jest ich metodologia działania, czy każde państwo wpuszcza obserwatorów? Wreszcie - czy państwa w ogóle przejmują się raportami OBWE, skoro już nawet w czasie nocy wyborczej wiadomo, kto wygrał, a zwycięzcy odbierają gratulacje?

Zbliżają się wybory parlamentarne w Polsce. W debacie publicznej pojawiają się pytania czy mogą być sfałszowane lub nieuczciwe. Na czym polega różnica? Czy możliwe jest wyciągnięcie wniosków z ostatnich wyborów prezydenckich w Polsce, wyborów parlamentarnych na Węgrzech lub wyborów prezydenckich w USA? Jakie są główne mechanizmy oszukiwania w czasie wyborów i czy misje obserwacyjne są w stanie sobie z nimi poradzić.

O tym właśnie rozmawiam z Amb. Urszulą Gacek. Pani Ambasador była szefową misji obserwacyjnej OBWE w czasie ostatnich wyborów prezydenckich w USA, a także uczestniczyła w wielu innych obserwacjach na całym świecie. Wcześniej doświadczenie zawodowe zdobywała m.in. jako senator VI kadencji, posłanka do Parlamentu Europejskiego, Konsul Generalny RP w Nowym Jorku, a także jako ambasador pełnomocny i Stały Przedstawiciel RP w Radzie Europy w Strasburgu. Słowem - jest to osoba, która posiada doskonałą wiedzę teoretyczną i praktyczną jak przeprowadza się misje obserwacyjne wyborów, a także jakie mogą mieć one wpływ na stosunki międzynarodowe i standardy demokracji.

Partnerem podcastu jest Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska.

Podcast został przygotowany w warszawskim Studio Malaga.

Dlaczego przestępstwo zgwałcenia budzi tyle emocji w debacie publicznej? Dlaczego musi być ścigane w szczególny sposób, z uwzględnieniem potrzeb osób pokrzywdzonych? Czy politycy używają dyskusji na temat przestępstwa zgwałcenia do celów populistycznych?

Dr Artur Pietryka opublikował niedawno książkę pt. Ściganie przestępstwa zgwałcenia. Przeanalizował 422 akta spraw pod kątem działania policji i prokuratury w tego typu sprawach. Badał czy polskie przepisy, a także tryb postępowania organów ścigania, chronią wystarczająco ofiary gwałtu. W naszej rozmowie zastanawiamy się czy liczne reformy kodeksu postępowania karnego powodują lepszą ochronę osób pokrzywdzonych, czy prokuratura działa z dobrą wrażliwością, czy ofiary mają dostęp do pomocy psychologa, a także jak działa tryb sądowego przesłuchania ofiary gwałtu? Dyskutujemy także czy przestępstwo to dotyczy wyłącznie kobiet?

Dr Pietryka odnosi się do reform dotyczących przestępstwa zgwałcenia, które zostały przeprowadzone za czasów min. Marcina Warchoła. Analizuje także poselski projekt ustawy, firmowany przez Lewicę, który postuluje zmianę art. 197 k.k. Zgodnie z tym projektem brak świadomej i dobrowolnie wyrażonej zgody na kontakt seksualny powinien prowadzić do odpowiedzialności karnej. Jak przekonać sceptyków twierdzących, że przed każdym stosunkiem seksualnym trzeba będzie mieć wręcz podpisaną umowę, że postulowana zmiana art. 197 k.k. jest potrzebna i rozsądna?

Dr Artur Pietryka przez wiele lat pracował w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, gdzie zajmował się sprawami dotyczącymi domniemania niewinności, wolności słowa oraz obrony w sprawach karnych. Jako adwokat był pełnomocnikiem pro bono w precedensowych sprawach. Przygotowywał także raporty badacze dotyczące działania biegłych sądowych czy metod inwigilacyjnych. Jest doktorem nauk prawnych. Obecnie pracuje w kancelarii Wardyński i Wspólnicy jako senior associate.

Partnerem podcastu jest Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska.

Red. Daria Górka przez 8 lat pracowała jako reportażystka dla programu "Czarno na Białym" w TVN24. Za swój reportaż o sprawie B. Chazana i traumie rodziców otrzymała nagrodę im. Dariusza Kmiecika. Jest autorką książki "Aż do śmierci" poświęconej ofiarom przemocy domowej. 8 marca 2023 r. ukazała się jej książka "Piekło Kobiet PL" (Wydawnictwo RM), która mówi o tym jak nieprzestrzegane są prawa kobiet po wyroku TK z 22 października 2020 r. w sprawie legalnej aborcji.

W naszej rozmowie przybliżamy słuchaczom i słuchaczkom wielowymiarowość problemu aborcji w Polsce. Książka "Piekło kobiet PL" to przede wszystkim zbiór wywiadów z rodzicami, lekarzami, położnymi, etykami, ale także politykami i duchownymi. Pytam red. Górkę jaka będzie przyszłość kobiet w przypadku ewentualnej wygranej prawicy w wyborach parlamentarnych? Czy czekają nas kolejne przypadki Justyny Wydrzyńskiej czy raczej przymykanie oczu przez władzę na aborcje dokonywane za granicą oraz dostępność aborcji farmokologicznej? Czy tzw. turystyka aborcyjna wpisze się na stałe do polskiego życia społecznego? Jakie są szanse na to, aby w przypadku wygranych wyborów parlamentarnych przez opozycję demokratyczną nastąpił odwrót od obecnego restrykcyjnego prawa?

Rozmawiamy także o postawie posła Bartłomieja Wróblewskiego, posła na Sejm RP i autora wniosku do TK. Red. Górka przeprowadziła z nim wywiad na potrzeby książki i odpowiada na pytanie jakim byłby RPO, gdyby został wybrany na to stanowisko. Pytam także Panią Redaktor o osobistą motywację do zajęcia się tym trudnym tematem. Analizujemy również praktyki systemowe państwa polskiego w kontekście działalności hospicjów perinatalnych.

Partnerem podcastu jest Wydawnictwo Wolters Kluwer.

Gen. Adam Rapacki to legenda polskiej Policji. Przeszedł wszystkie szczeble służbowe w Policji - od zwyczajnego funkcjonariusza aż po Komendanta Głównego i generała Policji (nadinspektora). Skutecznie zwalczał przestępczość zorganizowaną i dbał o zaufanie do tej formacji. Pełnił także funkcję Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, gdzie był odpowiedzialny za reformy systemowe w Policji oraz w innych służbach mundurowych. Obecnie - jako generał w stanie spoczynku - prowadzi kancelarię zajmującą się doradztwem w zakresie bezpieczeństwa. Jako szef Stowarzyszenia Generałów Policji RP wypowiada się na tematy związane ze zmianami w Policji, które nastąpiły po 2015 r.

Rozmawiamy o upolitycznieniu Policji, nadużywaniu władzy i braku odpowiedzialności funkcjonariuszy za różne działania (w kontekście zgromadzeń czy stosowania przemocy), kryzysie etosu służby i problemach z rekrutacją nowych policjantów, o inwigilacji za pomocą billingów, a także o potencjalnej roli Policji w kontekście zbliżających się wyborów parlamentarnych. Gen. Adam Rapacki przedstawia rekomendacje jak można odzyskać zaufanie do Policji.

Partnerem podcastu jest Wydawnictwo Wolters Kluwer.