Nieuwe Filmmuziek Op 4 NPO Klassiek

Green Border is een film van de Poolse regisseur Agnieszka Holland, gemaakt in 2023.
De film volgt een Syrisch gezin dat denkt dat ze via Belarus legaal naar familie in Zweden kunnen reizen - aangemoedigd in die misvatting door het corrupte regime van Belarus. Maar in de bossen van het grensgebied tussen Belarus en Polen (de ‘groene grens’ uit de titel) worden ze als illegale vluchtelingen tegengehouden. En daarna zijn ze speelbal van de bijzonder wrede grenswachten van zowel Belarus als Polen. De film is een politieke aanklacht, en misschien is het niet in alle opzichten heel genuanceerd, maar de film maakt wel goed invoelbaar hoe het is om als vluchteling volledig afhankelijk te moeten zijn van de goedheid van andere mensen. En goede andere mensen, die komen de vluchtelingen maar heel weinig tegen…

De muziek bij Green Border is van de Belgische musicus en filmcomponist Frédéric Vercheval, die na zijn filmmuziekdebuut in 1992 vooral de laatste 20 jaar veel componeert voor film en televisie. Prijzen won hij onder meer voor de uitbundige muziek bij Duelles van Olivier Masset-Depasse. De muziek bij Green Border is - zoals te verwachten bij een thema als van deze film - veel ingetogener en op sommige momenten, ook zonder de beelden, aangrijpend.

Muziek van Fabio Massimo Capogrosso voor de film Rapito - een drama van Marco Bellochio, gemaakt in Italië/​Frankrijk/​Duitsland in 2023. Het verhaal speelt zich af in de 19e eeuw. In 1852 was Bologna een onderdeel van de Kerkelijke Staat waarover de paus regeerde. Een van zijn kardinalen eist van een Joodse familie hun zesjarige zoontje op, omdat die in het geheim zou zijn gedoopt ‘en nu voor eeuwig christen’ is. De waargebeurde ‘zaak Mortara’ wordt een internationale rel, en een principekwestie voor paus Pius IX. De film is een goed vertelde, sociaal bevlogen, historische moraalvertelling van de Italiaanse regisseur Marco Bellocchio, in een epische cinemastijl die je niet vaak meer ziet. Met enkele sterke magisch-realistische, symbolische scènes.

De ingetogen en mooi-traditioneel klinkende muziek is van Fabio Massimo Capogrosso, geboren in Perugia in 1984, de eerste componist in residence bij de Toscanini Philharmonic. Hij is winnaar van diverse internationale prijzen, vooral voor zijn klassieke concertmuziek, zoals van Discover America, de prestigieuze wedstrijd van het Chicago Ensemble, en hij won de eerste prijs op de Keuris Composers Contest 2018. Voor zijn soundtrack voor Esterno Notte werd hij genomineerd als beste componist bij de David di Donatello en hij won bovendien de titel "Componist van het jaar" bij de Apulia soundtracks Award.

Muziek van Max Richter bij de film Spaceman, een Amerikaans-Tsjechische film uit 2024, geregisseerd door Johan Renck. De zwaarmoedige Jakub is een astronaut die in zijn eentje de ruimte in gestuurd is op weg naar de andere kant van ons zonnestelsel. Halverwege zijn solomissie naar een mysterieuze deeltjeswolk aan de andere kant van Jupiter stort Jakub in. Hij blijkt gezelschap te hebben van een gigantische pratende spin die ook nog eens over telepathische gaven blijkt te beschikken. En die hem helpt te beseffen dat de ruimtemissie - al is hij ook eindeloos lang helemaal aan zichzelf overgeleverd - niet de bron van zijn eenzaamheid is. De deprimerende sfeer in het ruimteschip, dat eerder op een uitdragerij lijkt dan op een gelikt technisch hoogstandje, is heel effectief in beeld gebracht. Maar jammer genoeg krijgen we weinig zicht op de diepere psychologie van Jakub en op de moeizame relatie met zijn op aarde achtergebleven zwangere vrouw Lenka.

De muziek van Max Richter bij deze film is zeker de moeite waard. Richter weet het gevoel van eindeloosheid subtiel over te brengen door een combinatie van harmonisch klinkende elektronica en schurende, dissonante klanken die meteen een sfeer oproepen van oude science fiction films. Gelukkig blijft de soundtrack - helemaal in lijn met het sombere en uitzichtloze van het verhaal - voortdurend ingetogen en zijn er geen uitbarstingen van grote symfonie-orkesten of dergelijke die in de peilloze duisternis van de kosmos welbeschouwd nogal misplaatst zijn. Dat maakt weliswaar ook dat de muziek zónder de film weinig spannende momenten kent, geen climax of spetterend slotakkoord te horen. Maar misschien is dat ook weleens lekker - chille ruimtemuziek, ambient in kosmische vorm om het zo te zeggen.

In zijn veelgeprezen blockbuster Dune (2021) was alles al groots en episch. In vervolgfilm Dune: Part Two doet regisseur Denis Villeneuve er nog een schepje bovenop. Terwijl het eerste deel vooral de verkenning was van een nieuwe wereld, een opzet die het publiek warm maakte voor Herberts eigenzinnige ruimteverhaal, is het Dune: Part Two waarin de actie van start gaat. De tweede akte begint waar de eerste eindigde: na de aanval van de kwaadaardige Harkonnens op de basis van de familie Atreides op Arrakis wisten Paul en zijn moeder Jessica (Rebecca Ferguson) net op tijd te ontkomen. Ze voegden zich bij de Fremen, de oorspronkelijke bewoners van de planeet. De thema’s uit het eerste deel - ecologische verwoesting, godsdienstwaanzin en kolonialisme - worden verder uitgediept en er is aandacht voor de opbloeiende liefdesrelatie tussen Paul en Chani.
De muziek is opnieuw van succescomponist Hans Zimmer, die ook muzikaal nog een flinke schep weet toe te voegen aan de soundtrack van het eerste deel. In een interview licht Zimmer zelf toe: 'Ik heb de wereld van Dune eigenlijk nooit verlaten - de regisseur zal wel gedacht hebben dat ik niet goed bij mijn hoofd was, want ik bleef maar doorgaan met componeren, ook nadat we deel 1 hadden afgerond. Maar omdat ik het verhaal kende, het boek kende, wist ik wat er nog aan zou komen... Veel van de muzikale thema's uit dit tweede deel schreef ik al voordat Denis (Villeneuve, de regisseur) was begonnen met filmen. Ik wilde de sfeer, de mindset van deel 1 vasthouden.'

Muziek bij de film Scrapper, komedie uit het Verenigd Koninkrijk 2023 van Charlotte Regan. Prijswinnende film op het Sundance filmfestival. Over de 12-jarige Georgie, de debuutrol van Lola Campbell. Ze staat er alleen voor na de dood van haar moeder. De buitenwereld denkt dat ze samenleeft met haar oom, maar in werkelijkheid dopt ze haar eigen boontjes. In de kleurrijke Londense achterbuurt waar Georgie woont trekt ze op met klasgenootje Ali (Alin Uzun), met wie ze fietsen steelt en die dan weer doorverkoopt. Maar dan staat plots haar van haar vervreemde vader op de stoep (een geblondeerde Harris Dickinson, goed als altijd) en moet Georgie wel stilstaan bij de dood van haar moeder. Charmant en liefdevol debuut van de Engelse Charlotte Regan. Droevig en grappig tegelijkertijd en met knap acteerwerk.

Patrick Jonsson is componist van filmmuziek die veelal orkestklanken en elektronica met elkaar combineert. Hij zegt zelf over deze soundtrack onder meer dit: "Om te werken met regisseur Charlotte Regan was geweldig, want ze is heel open en eerlijk, ze weet wat ze wil, maar ze laat ook veel ruimte voor onderzoek en experiment. Ik heb al vaker met haar gewerkt voor korte films, en nu dus deze lange speelfilm. Wat we wilden bereiken is dat de muziek klinkt als vanuit het perspectief van de hoofdpersoon, de 12-jarige Georgie. Zo gebruik ik bijvoorbeeld veel metaal-achtige klanken in de muziek, verwijzend naar de enorme berg oud ijzer die Georgie construeert - als een overdrachtelijke verwerking van haar verdriet. Die klanken kon ik opnemen met slagwerker Paul Clarvis die een enorme voorraad vreemde metalen slagwerkinstrumenten had meegenomen. En die geluiden zitten dus allemaal in de score.
Maar ik wilde ook de storm aan emoties van de hoofdpersoon laten doorklinken. Met koperblazers en houtblazers, versterkt via gitaarversterkers zodat je een rauw geluid krijgt, en zodat het als het ware boos gaat klinken."
Aldus Patrick Jonsson, de componist van de muziek bij de film Scrapper.

Muziek van Robbie Robertson bij de film Killers of the Flower Moon, een misdaadfilm van Martin Scorsese, gemaakt in de Verenigde Staten in 2023. Met onder meer Leonardo DiCaprio, Robert De Niro zien, Lily Gladstone, Jesse Plemons en Tantoo Cardinal.
Het verhaal speelt zich af Begin jaren twintig van de vorige eeuw; toen werden tientallen leden van de Osage-stam vermoord nadat op hun land olie was gevonden. Onder de slachtoffers veel Osage-vrouwen, die opvallend vaak met witte mannen waren getrouwd. De film gaat over zo’n echtpaar: Mollie en Ernest Burkhart (Gladstone en DiCaprio). De niet al te snuggere Ernest is een neef van veeboer William Hale (DeNiro), die het brein blijkt achter de moorden op de Osage. Het is mag je rustig zeggen een monumentale verfilming, gebaseerd op een boek - non-fictie! - van David Grann. Indrukwekkend gespeeld episch drama in de krochten van de ziel van kapitalistisch Amerika.

De muziek bij de film Killers of the Flower Moon is van Robbie Robertson (1943-2023), in de popmuziek wereldberoemd sinds de jaren ’60 als lid van The Band, de begeleidingsgroep van Bob Dylan. Robertson was gitarist, zanger en songschrijver. In 1976 nam The Band afscheid met een groots concert, dat werd gefilmd door regisseur Martin Scorsese: The Last Waltz. Robertson en Scorsese bleven daarna samenwerken. Robertson verzorgde een aantal filmscores, zoals van Raging Bull (1980), The King of Comedy (1982), The Color of Money (1987), Shutter Island (2010) en The Wolf of Wall Street (2013). Robertson werd postuum een Oscar-nominatie toegekend voor zijn muziek bij Killers of the Flower Moon. En in deze soundtrack is ook het een en ander te horen niet alleen van het countryrock-verleden van Robbie Robertson, maar ook van zijn native american roots van moederszijde.